به گزارش ایرنا، در ۱۹ دی ۱۳۵۶، اهانت عوامل رژیم به ساحت حضرت امام راحل در روزنامه اطلاعات، موجی از اعتراض‌ها و واکنش ها را به همراه داشت که در نتیجه آن تعدادی از مردم در شهر مقدس قم به خاک و خون کشیده شدند و با فراگیر شدن این قیام و واکنش های متفاوت داخلی و بین المللی به جنایات رژیم، به اعتقاد تحلیل گرایان، فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی وارد فاز جدیدتری شده بود و رژیم با گسست و انحطاط و فشارهای غیرقابل تصوری مواجه شد.
آنچه بیش از همه در جریان این قیام، چهره و ماهیت درونی عوامل رژیم را برملا کرده بود، خشونت عریان و بی رحمی تام و تمام نسبت به معترضان و قیام کنندگان بود به گونه ای که در گفت وگویی که خبرگزاری ایرنا با بازماندگان و یا شاهدان عینی این حادثه در قم انجام داده است، این خشونت عریان، بی رحمی رژیم و تلاش رژیم برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم، از کلیدواژه های مشترک همه آنهاست.
*شروع ماجرای قیام ۱۹ دی در قم
با انتشار مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات در ۱۷ دی ۵۶ تحت عنوان "ایران و استعمار سرخ و سیاه" موجی از اعتراضات علیه رژیم پهلوی در کشور آغاز شد، روز هیجدهم دی ماه مراجع و علمای قم کلاس‌های درس خود را تعطیل کردند. پس از تعطیلی کلاس‌های حوزه، طلاب به سوی میدان آستانه سرازیر شدند و از آنجا تصمیم گرفتند در مقابل بیت مراجع و علما تجمع کنند.
البته همسر شهید غلامرضا همراهی یکی از شهدای قیام ۱۹ دی قم در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا به ریشه قیام می پردازد و می گوید: مردمی که از شهادت سید مصطفی خمینی فرزند برومند امام راحل به شدت ناراحت و عصبانی بودند با اهانت این روزنامه به امام راحل کاسه صبراشان به سر آمده و با تمام وجود دنبال انتقال از رژیم بودند، در حقیقت شهادت فرزند امام برای متدینین غیر قابل تحمل بود.
کبری فرهاد زاده افزود: شهید همراهی چنان از جنایات رژیم عصبانی بود که ۳ ساعت قبل از شهادت از پدر و مادر و همسرش حلالیت طلبیده بود و گویا از قبل می دانست که برای شهادت به صحنه مبارزه می رود .
روز ۱۹ دی بازاریان و سایر اقشار به طلاب پیوسته و قیام جنبه عمومی پیدا کرد، بازار قم تعطیل شد و بازاریان در یک راهپیمایی به سمت آستان مقدس حضرت معصومه(س) حرکت کردند و در بین راه بسیاری از مردم و طلاب حوزه علمیه نیز به آنان پیوستند و مقصد نهایی آنها نیز منزل علما بود و تجمع‌هایی در مقابل بیوت آیات میرزا هاشم آملی، علامه طباطبایی، مکارم شیرازی، وحید خراسانی، نوری همدانی، محمد یزدی و مشکینی انجام دادند. این علما نیز با سخنرانی‌های روشنگر خود، شدیدا به رژیم پهلوی حمله کرده و حمایت خود را از امام خمینی(ره) اعلام کردند.
کبری فرهاد زاده همسر شهید غلامرضا همراهی در ادامه گفت و گو می افزاید: در روزهای ۱۷ تا ۱۹ دی ۱۳۵۶، بیوت و دفاتر علما روی مبارزان باز بود و معمولا هر ساعت در بیت یکی از این بزرگان مراسم سخنرانی علیه جنایات رژیم برپا بود، به گونه ای که شهید همراهی در یک روز در چندین سخنرانی شرکت کرده بود.
قاسم قاسمیان برادر شهید حسین قاسمیان که در روز ۱۹ دی همراه برادرش در این قیام حضور داشت، نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: آیات عظام طباطبایی، گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، وحید خراسانی و محمد یزدی و سایر بزرگان قم در روزهای ۱۷ تا ۱۹ دی برعلیه رژیم فعالیت های زیادی می کردند و به شدت فعال بودند و مردم نیز در مقابل بیوت و دفاتر آنها تجمع می کردند و آنها نیز با سخنان خود دست به روشنگری می‌زدند.
پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی نیز به روایت قیام ۱۹ دی قم پرداخته و نوشته است: رحلت شهادت گونه مرحوم آیت الله مصطفی خمینی فرزند امام (رحمت الله علیه) در آبان ۱۳۵۶، شتاب خاصی به حرکت انقلاب اسلامی بخشید و بار دیگر امام خمینی( ره) به عنوان رهبر حرکت اسلامی در جامعه مطرح گردید. از این رو دستگاه حاکم و به ویژه شخص شاه بر آن شد تا با توهین به ساحت امام (رحمت الله علیه) چهره ی ایشان را در انظار عمومی مشوش سازد و با نوشتن مقاله ای با صراحت به آن بزرگوار توهین نماید. لذا شاه دستور نگارش «ایران و استعمار سرخ و سیاه» را صادر کرد و انتشار مقاله که نویسنده ی آن «احمد رشیدی مطلق» ذکر شده بود به طور صریح بی حجابی را فضیلت دانسته و حجاب، کهنه پرستی و ارتجاع سیاه معرفی و به ساحت مرجع عالم تشیّع، امام خمینی (رحمت الله علیه) اهانت کرده و قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود.
با پخش سراسری روزنامه اطلاعات و رسیدن آن به شهر قم،. طلاب جوان، پس از خواندن مقاله، به خشم آمدند، مدرسین حوزه علمیه قم نیز پس از اطلاع از محتوای مقاله، در بیت آیت الله نوری همدانی گرد آمدند و هجدهم دی، درس های حوزه تعطیل شد.
صبح هجدهم دی، طلاب با تشکیل اجتماعی بزرگی، در مقابل بیت مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی تجمع کردند و معظم له سخنانی در مخالفت با رژیم شاه و حمایت از امام خمینی بیان فرمودند.سپس راهپیمایان، در مقابل منزل مرحوم علاّمه طباطبایی تجمع کردند. اما به علت کسالت علامه، آیت الله محمد یزدی، به نمایندگی از طرف ایشان سخنانی ایراد کرد.
تظاهر کنندگان، آن گاه در مقابل منزل و مدرسه آیت الله مکارم شیرازی تجمع کردند و ایشان طی سخنان تاکید کرد: بدانید که در صدر اسلام تاکنون برنامه همین‌طور بوده و به پیغمبران اهانت می‌کردند تا این زمان که بر می دارند در یک کاغذ پاره به مرجع بزرگ توهین می‌کنند ، مسأله، مسأله ی هتاکی نسبت به آیت الله العظمی آقای خمینی نیست، این در واقع هتاکی به تمام مقدسات و به همه ماست ... طلاب نباید از همدیگر جدا شوند و باید وحدت داشته باشند، اگر بناست زنده بمانیم، همه باید زنده بمانیم و اگر بناست بمیریم، همه باید بمیریم، جدایی بین ما نخواهد بود.
*واکنش رژیم شاه به قیام مردم
راهپیمایی مردم در حمایت از مرجعیت دینی باعث واکنش خشونت بار مامورین رژیم پهلوی شد و در شهر قم تظاهرات مردم در چهار راه بیمارستان (شهدا) مورد هجوم نیروهای پلیس قرار گرفت و کم‌کم درگیری به خیابان‌های صفائیه، ارم، چهارمردان، میدان آستانه، خیابان حجتیه و کوچه‌های اطراف کشیده شد.
قاسم قاسمیان به عنوان شاهد عینی حادثه در ادامه گفت وگو با خبرنگار ایرنا در شرح روز حادثه گفت: ماموران بی محابا به سمت مردم شلیک می کردند، من و برادرم از دفتر آیت الله نوری همدانی خارج و به سمت چهارراه بیمارستان حرکت کردیم و در نزدیکی مدرسه حجتیه، من مصدوم شدم و بعد از آن از برادرم حسین خبر نداشتم. با پیگیری هایی که انجام دادیم متوجه شدیم ایشان را شهید و جنازه ها را به تهران منتقل کردند.
وی گفت: آنها از هر فرصت و با استفاده از هر ابزاری برای حمله به مردم استفاده می کردند.
از سوی دیگر گزارش های سازمان اسناد انقلاب اسلامی حاکی است: ماموران با استفاده از گاز اشک‌آور مردم را متفرق می کردند، مردم مجروحان را به بیمارستان منتقل می‌کردند. در این حین بسیاری نیز به شهادت می‌رسیدند و خبر شهادت ده‌ها تن بر خشم و نفرت مردم می‌افزود.
مردم نیز در مقابل این خشونت رژیم، شعار "مرگ بر شاه"، "مرگ بر این حکومت یزیدی" و "درود بر خمینی بت‌شکن" را سردادند و جنگ و گریز تا پاسی از شب ادامه داشت. نیروهای پلیس در مناطق حساس مستقر شده بودند و نوعی حکومت نظامی استقرار یافته بود.
پدر شهید محمدرضا انصاری از شهدای قیام ۱۹ قم نیز در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا از خشونت بسیار زیاد و ترس رژیم از فراگیر شدن قیام گفت و خاطرنشان کرد: در چهارراه بیمارستان با شلیک مستقیم به قلب پسرم، او را شهید کردند و جنازه ایشان را به بیمارستان گلپایگانی منتقل کردند، شهادت ایشان چنان فجیع بود که آرزو می کردم مادرش با پیکر پسرش با این وضعیت مواجه نشود و اجازه این کار را هم ندادیم.
سازمان اسناد انقلاب اسلامی در ارتباط با خشونت رژیم اعلام کرد: تعداد شهدای ۱۹ دی به روشنی مشخص نشد و ساواک در اسناد خود تنها به نام برخی از شهدا اشاره کرد که از آن جمله می‌توان به طلبه شهید محمدرضا انصاری، شهید حیدر رضایی ۱۳ ساله، طلبه شهید مرتضی شریفی، علی‌اصغر خمسه‌ای، طلبه شهید علی‌اصغر ناصری و شهید غلامرضا همراهی اشاره کرد.
خشونت رژیم در قیام ۱۹ دی قم چنان فجیع بود که "آنتونی پارسونز" در خاطرات خود که بخشی از آن در کتاب غرور و سقوط منشر شده، نوشت: « نیروی مسلح ارتش فراخوانده شد و برای ایجاد وحشت و تفرقه یا با برنامه قبلی، بر روی جمعیت آتش گشود. تعدادی از مردم کشته شدند که طبق گفته دولت کمتر از ده نفر و طبق گفته مخالفان حکومت نزدیک به صد نفر بودند."
کبری فرهاد زاده در ادامه گفت وگو با ایرنا نقل می کند:" در عصر ۱۹ دی سال ۱۳۵۶ همسرم به همراه یک روحانی اهل کرمانشاه در چهاراه بیمارستان قم در حالی که در حال پایین کشیدن تابلو حزب رستاخیر بودند، با شلیک مستقیم گلوله به شهادت رسیدند. وی گفت:" اوج حماقت و خشونت رژیم در آن حادثه به حدی بود که سه کودک خردسال در کنار همسرم و یک طلبه کرمانشاهی به دلیل گلوله باران ماموران، به شهادت رسیدند."
طلاب و روحانیون حوزه علمیه قم درباره جنایات رژیم پهلوی در ۱۹ دی در سال ۱۳۵۶ در اطلاعیه ای نوشتند: «هیأت حاکمه جبار برای هدم اسلام و مسلمین و کوبیدن حوزه‌های علمیه هر روز به نقشی دست می‌زند و به ایجاد محیط وحشت و خفقان قناعت نکرده و مستقیماً دست به کشتار مردم و طلاب بی‌پناه حوزه علمیه قم زده است و نیمه شب مقدار زیادی از اجساد را به دریاچه نمک قم ریخته است... دیشب عوامل رژیم به انبوه مردمی که برای دادن خون به زخمی ها مراجعه می کردند می گفتند خون قبول نمی کنیم؛ آری باید نیمه جان ها بمیرند.
*آزار خانواده های شهدای ۱۹دی
تعدادی از خانواده های شهدای ۱۹ دی که در جریان این گزارش به گفت وگوی اختصاصی با ایرنا پرداختند از جلوگیری از مراسم تدفین و تشییع شهدا و آزار خانواده های شهدا سخن گفتند.
همسر شهید غلامرضا همراهی می گوید: شهید همراهی روز ۱۹ دی در قم به شهادت رسید ولی رژیم جنازه ها را ربوده و به تهران منتقل کرد، خانواده به مدت هشت روز دنبال آقای همراهی بودند تا بعد از جستجو و رایزنی های برخی اقوام، جنازه ایشان را در تهران پیدا کردند. از خانواده تعهد گرفتند که حق برگزاری مراسم و یا اقدامی دیگری ندارید خودمان شهید را دفن می کنیم. سرانجام آنها بعد از هشت روز شهید غلامرضا همراهی را در قطعه ۱۵ ردیف ۱۹ بهشت زهرا به خاک سپردند و اجازه انتقال ایشان به قم را به ما ندادند.
پدر شهید محمدرضا انصاری نیز داستان مشابهی را در مورد انتقال جنازه پسرش به تهران و تهدید خانواده مبنی بر عدم برگزاری مراسم ختم روایت کرد و گفت: رژیم بی رحم و سفاک پهلوی فرزندم را بی رحمانه با شلیک مستقیم گلوله به قبلش، به شهادت رساند و جنازه را به تهران منتقل کرد و اجازه برگزاری مراسم و یا دفن ایشان توسط خانواده را ندادند.
برادر شهید قاسم قاسمیان نیز می گوید: جنازه شهید قاسمیان را به تهران منتقل کردند با پافشاری و تلاش برخی بزرگان و افراد در نهایت با حضور محدود خانواده پیکر ایشان را در تهران بسیار غریبانه به خاک سپردند.
*واکنش امام راحل و مراجع تقلید به قیام ۱۹ دی قم
زمانی که خبر جنایت رژیم پهلوی در ۱۹ دی به نجف اشرف رسید، امام خمینی(ره) نیز در یک سخنرانی بسیار مهم و شدیداللحن در مسجد شیخ انصاری نجف، درباره نقش مستقیم محمدرضا پهلوی در فجایع ۱۹ دی فرمودند: «در زمان شماها هم که مبتلای به این "شاخدار بی عقل" شدید، گمان نکنید که یک تیر تفنگ انداخته بشود در ایرانْ طرفِ یک آدمْ بدون اذن شاه. هیچ همچو گمانی نکنید که رئیس نظمیۀ قم، رئیس سازمان قم، پلیس قم، یک همچو جرأتی داشته باشد که تفنگ بزند و مردم کشی کند. هیچ، گمان این مطلب را هیچ عاقلی نباید ببرد. تمام اینها گزارش داده می‌شود که وضع اینطور است، و تصریحاً خود این خبیث باید دستور بدهد که بزنید. ۱۵ خرداد را خود این خبیث از قراری که گفتند در طیاره، در هلیکوپتر، چرخ می‌زد و فرمان می‌داده"
ابراهیم طالبی دارابی در کتاب جایگاه قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ در انقلاب اسلامی نوشته است: امام در پیامی به ملت ایران به مناسبت کشتار وحشیانه مردم قم در ۱۹ دی ۵۶، رژیم پهلوی و آمریکا را به شدت مورد حمله قرار می‌دهند و به ملت ایران مژده می‌دهند که «رژیم ستمگر شاه نفس‌های آخرش را می کشد» و تأکید می‌کنند که «این قتل‌های بی‌رحمانه نشانه وحشت‌زدگی و حرکات مذبوحانه است"
وی در صفخه ۹۳ این کتاب می افزاید: حضرت امام(ره) در این پیام علاوه بر محکوم کردن رژیم منحوس پهلوی و تأکید بر ویرانی بنیادهای حکومت ارباب و نوکری محمدرضا پهلوی، بر مشی سیاسی "مبارزه قانونی" با رژیم پهلوی که از سوی برخی از افراد و گروه‌های سیاسی چون نهضت ملی تعقیب و دفاع می‌شد خط بطلان کشیدند و راه مبارزه با رژیم پهلوی را در نفی کامل آن معرفی کردند و از همه مبارزین و انقلابیون خواستند «به آنها که از چهارچوب قانون اساسی دم می‌زنند تذکر اکید دهند که با این کلمه صحه بر رژیم سلطنتی فاسد موجود نگذارند که تا این دودمان فاسد بر مقدرات کشور حکومت می‌کند نه از آزادی و استقلال کشور خبری است و نه مردم روی سعادت می‌بینند.
بر اساس اسناد، آیت الله گلپایگانی نیز در جمع طلاب می گوید: خداوند شما طلاب را تأیید فرماید که با چنین وحدتی به اینجا آمده‌اید و مقابل اهانتی که به مقام روحانیت شده است، احساس مسئولیت کرده‌اید. وحدت شما در این امر مهم بیش از ورود رئیس جمهور آمریکا و هر رئیس جمهور دیگر که به ایران بیاید و نفعی عاید آنها کند، برای آنها شکننده است. وحدت خود را حفظ کنید و به اعتراض آرام خود ادامه دهید و مقاومت کنید... اینها دروغ می‌گویند که ما با کارهای آنان موافقیم، همه علما مخالف‌اند.
آیت‌الله مکارم شیرازی هم در مسجد امیرالمومنین(ع) قم طی سخنانی ضمن محکوم کردن مقاله توهین آمیز روز ۱۷ دی، مردم را به حمایت از روحانیت فراخوانده و گفته بود: «اگر واقعا بنا هست بمیریم همه دست به دست هم بدهیم و با هم بمیریم و اگر بناست زنده بمانیم همه با هم زنده بمانیم.»
آیت‌الله نوری همدانی از علمای فعال در قیام ۱۹ دی مردم قم نیز سخنرانی کرد، به گونه ای که مرحوم محمد عرب سال گذشته در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا در ارتباط با نقش آفرینی های ایشان چنین گفت: در روز ۱۷ دی ماه در منزل آیت الله نوری همدانی تصمیم گرفته شد که درس های حوزه های علمیه در روز ۱۸ دی ماه تعطیل شود و در روز هجدهم بازار قم نیز در پشتیبانی از علما و طلاب تعطیل شد و همه به سمت بیوت مراجع تقلید رفتند. بنده صبح آن روز به همراه یکی از افراد تبعیدی در شهر قم نظاره گر وضعیت بودیم وعصر نیز به راهپیمایان و معترضان پیوستم، عصر روز ۱۹ دی بار دیگر به سمت منزل آیت الله نوری همدانی حرکت کردیم و آنجا آقای موسوی تبریزی داماد آیت الله نوری همدانی برای مردم سخنرانی کرد و بعد از آن، خود آیت الله نوری همدانی در بین مردم حاضر شد و سخنرانی توفنده ای را انجام داد و ایشان در پشتیبانی از امام خمینی و مردم سخنان بسیار خوب و محکمی را بیان کرد و جمعیت به سمت چهارراه بیمارستان راه افتاد. آیت الله نوری همدانی نیز تا قسمتی از مسیر همراه جمعیت بود و ما به سمت چهارراه بیمارستان رفتیم و گاردی های رژیم همه مجهز ایستاده بودند، یکی از آنها با پرتاب پاره آجر، شیشه بانک صادرات را شکست و این را بهانه ای برای حمله به مردم قرار داد و چند تیر هوایی نیز شلیک شد."
* تبعید برخی از علما و دست‌اندرکاران قیام ۱۹ دی
در کتاب پرونده واقعه ۱۹ دی قم که توسط سازمان اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد، آمده است: روز ۲۰ دی‌ماه نیز تظاهراتی به صورت پراکنده در اطراف حرم و مدرسه خان شکل گرفت ولی با حضور پلیس جمعیت پراکنده شد. کمیسیون امنیت اجتماعی قم روز ۲۱ دی‌ماه تشکیل شد و هفت نفر از مدرسین قم و سه نفر از بازاریان را محرک اصلی شناخت و آنان را به تبعید محکوم کرد که اسامی و محکومیت آنها به این شرح بود: شیخ مرتضی فهیم کرمانی به سه سال اقامت اجباری در سقز، شیخ محمد یزدی به سه سال اقامت اجباری در بندرلنگه، ناصر مکارم شیرازی به سه سال اقامت اجباری در چابهار، شیخ حسینی نوری همدانی به سه سال اقامت اجباری در خلخال، شیخ ابوالقاسم خزعلی به سه سال اقامت اجباری در بیجار، شیخ محمدعلی گرامی به سه سال اقامت اجباری در شوشتر، شیخ حسن صانعی به سه سال اقامت اجباری در میناب، حاج قاسم دخیلی به سه سال اقامت اجباری در تویسرکان، غلامحسین خردمند به سه سال اقامت اجباری در خوی و حسین سلیمانی به سه سال اقامت اجباری در تربت جام."
*پیش‌زمینه‌های اهانت به امام راحل
در کتاب «انقلاب اسلامی از دی ۱۳۵۶ تا بهمن ۱۳۵۷» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شد، درباره عوامل پشت پرده انتشار مقاله توهین آمیز به امام راحل آمده است: برای ریشه‌یابی و شناخت دلایل انتشار مقاله روزنامه اطلاعات از سوی رژیم پهلوی، می‌بایست کمی به عقب بازگشت تا زمینه روشن‌تری از این حرکت رژیم یا به عبارتی بهتر، اشتباه رژیم به دست آید.
آیت الله مکارم شیرازی در خاطرات خود در رابطه با نهضت نوزده دی سال ۱۳۵۶ مردم قم، که در کتاب «حماسه ۱۹ دی» به چاپ رسیده است، این نهضت را دارای ریشه های عمیق در زمان گذشته و مربوط به مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی(ره) که از سال ۴۲ آغاز شده بود عنوان کرد و بیان می کند: اما آنچه به عنوان علت تامه این حرکت محسوب می شود، مقاله ای بود که در روزنامه اطلاعات با نام مستعار «رشیدی مطلق» به چاپ رسید و طی آن به ساحت مقدس امام هتاکی شد و ظاهرا قصد آزمایش داشتند و می خواستند اگر عکس العملی نشان داده نشد، همه چیز را در هم بکوبند.
وحید الزمان در کتاب «سیمای انقلاب ایران» در ارتباط با این حادثه می نویسد: بی‌شک سفر کارتر و سخنرانی اغراق‌آمیز او در ضیافت شامی که محمدرضا پهلوی برای او تدارک دیده بود، محمدرضا را بیشتر از پیش بر سیاست حمایتی دولت جدید آمریکا مطمئن ساخت.
ویلیام سولیوان سفیر وقت آمریکا در ایران در همین مورد می گوید: «نکته مهم و فراموش نشدنی این میهمانی سخنانی بود که پرزیدنت کارتر در سر میز شام خطاب به محمدرضا ایراد کرد. سفارت، نطق سنجیده و آرام بخشی برای رئیس جمهور تهیه دیده بود، ولی در میان شگفتی ما، کارتر بدون توجه به متنی که ما برای او تهیه کرده بودیم، فی‌البداهه شروع به صحبت کرد و مطالب اغراق‌آمیزی نسبت به محمدرضا پهلوی به زبان آورد. در همین سخنرانی بود که وی از محمدرضا به عنوان رهبر محبوب ملتش نام برد و ایران را یک جزیره ثبات در منطقه خواند، عناوینی که بعد از بروز بحران و آغاز انقلاب ایران، بارها و بارها برای اثبات عدم روشن ببینی رئیس جمهور آمریکا نقل و یادآوری شد.."
به گفته آنتونی پارسونز سفیر وقت انگلیس در تهران، این توطئه مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی شده بود و تصمیم گرفته شد که «برای بی اعتبار کردن امام خمینی مطلبی علیه او منتشر شود.
** فراگیر شدن قیام مردم قم
شعله زبانه های آتش قیام ۱۹ دی ماه مردم قم با برگزاری چهلم شهدای قم در ۲۹ بهمن ۵۶ در شهر تبریز باعث شد تا کنترل شهر مدتی از دست ماموران رژیم خارج شود و باعث به شهادت رسیدن تعدادی از مردم تبریز شد. بعد از قیام ۱۹ دی ماه فراگیر شدن نهضت و قیام های پی در پی، لرزه بر پایه های کاخ و بیداد ستمشاهی انداخت، از این رو نظام پهلوی تمام توان خود را برای سرکوب مبارزه ها و قیام های مردم به کار گرفت ولی نتوانست در مقابل مردم آگاه و ولایت مدار ایستادگی کند.
** نتایج قیام ۱۹ دی
قیام ۱۹ دی باعث دمیدن روح تازه ای در کالبد انقلابیون شده و انقلاب آهنگ و شتاب تازه ای به خود گرفت. مبارزه علیه رژیم طاغوت شکل همه جانبه ای پیدا کرد و خون تازه ای در رگ نهضت جوشیدن گرفت.
به دنبال قیام ۱۹ دی، نهضت به شهرهای دیگر کشیده شد و حماسه چهلم ها شکل گرفت. تبریز، یزد، جهرم، تهران، مشهد و شهرهای دیگر کشور شاهد قیام هایی خونین در گرامی داشت شهدا بود. ابتدا مردم تبریز در چهلم شهدای قم به خاک و خون کشیده شدند و پس از آن شهرهای دیگر به همین ترتیب شاهد حماسه هایی جاوید بودند.
محمود صلواتی از مبارزان دوران انقلاب اسلامی نیز در ارتباط با قیام ۱۹ دی و تاثیر آن در پیروزی انقلاب اسلامی گفت: قیام ۱۹ دی، آغاز مردمی شدن حرکت انقلاب بود و تا قبل از آن، افراد محدود و روشنفکران در مبارزه ها شرکت داشته و مردم کوچه و بازار هنوز به میدان نیامده بودند، ولی به دنبال این قیام، چهلم ها شروع شده و بعد به هفدهم شهریور منجر شد و در میدان ژاله تعدادی به شهادت رسیدند و از آن به بعد آتش انقلاب فروزان شد و ۲۲ بهمن به ثمر نشست.
پدر شهید محمدرضا انصاری از شهدای قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ نیز به ایرنا گفت: بدون تردید قیام ۱۹ دی نقش مهم و تعیین کننده ای در پیروزی انقلاب اسلامی ایران ایفا کرده است و اگر این حماسه ها، ایثارها و شجاعت های مردم در آن دوران خفقان و هدایت های امام راحل و مراجع تقلید نبود انقلاب به سرانجام نمی رسید.
سرعت بخشیدن به روند انقلاب اسلامی، جهت دادن به هویت اصلی انقلاب اسلامی، - وحشت رژیم از انقلاب رو به گسترش اسلامی، آشکار شدن دروغین بودن شعارهای حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی رژیم، بسط نفوذ و محبوبیت امام خمینی و شکست متحجرین و مروجان نظریه جدایی دین از سیاست، مردمی و فراگیرتر شدن نهضت اسلامی، سازماندهی و برنامه‌ریزی‌های نیروهای مذهبی و انقلابی و آشکار ساختن ماهیت ضد مردمی رژیم پهلوی از نتایج مثبت و مؤثر قیام ۱۹ دی قم این بود.
*قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ مردم قم در بیان رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب در ۱۸ دی ۱۳۹۸ در دیدار مردم قم طی سخنانی فرمودند: "قضیّه‌ی نوزدهم دی این جور بود که به خاطر دفاع از مقام مرجعیّت رهبر عظیم‌الشّان و بزرگ انقلاب که آن وقت در ایران نبودند، مردم قم به خاطر دفاع از ایشان آمدند در مقابل نیروهای مسلّح و بی‌رحم رژیم طاغوت سینه سپر کردند. مردم هیچ چیز نداشتند؛ دست خالی [بودند]. چه چیز آنها را کشید وسط این میدان؟ ایمان و غیرت دینی؛ ببینید، اینها دو کلیدواژه است؛ ایمان و غیرت دینی. وقتی هم که آن مردم -که جمعی از مردم قم بودند البتّه- آمدند به خیابانها و با پلیس مواجه شدند و با نیروهای رژیم مواجه شدند و تعدادی از اینها به شهادت رسیدند و تعدادی مجروح شدند و در واقع عناصر طاغوت به خیال خودشان اینها را تار و مار کردند، نه آن قیام کنندگان قمی و نه دیگران، هرگز فکر نمی کردند که همین حرکت، منشأ چه تحوّل عظیمی، نه فقط در کشور بلکه در دنیا خواهد شد. مگر نشد؟ همین حرکتی که در آن روز فقط به خاطر ایمان و غیرت دینی از سوی مردم انجام گرفت، خدای متعال به این حرکت برکت داد؛ ادامه پیدا کرد؛ پشت سرِ هم، اربعین‌ها مردم را کشاند به وسط میدان و امام بزرگوار هم رهبری کرد، و منتهی شد به قیام عظیم ماه بهمن سال بعد یعنی سال ۵۷؛ همین حرکتِ یک تعدادی از مردمِ بااخلاصِ قم، یک چنین انقلاب عظیمی را کلید زد. البتّه عوامل زیادی وجود دارد؛ مهم این است که سرآغاز حرکت، یک اقدام مردمی از روی ایمان و غیرت دینی بود؛ این باید همیشه یادمان باشد."/
منبع : ایرنا
قم پرس منتظر دریافت اخبار و پیام های هموطنان عزیز می باشد.
دیدگاه